Tι ακριβώς είναι, λοιπόν, οι πεποιθήσεις; Είναι εκ των προτέρων διαμορφωμένες και οργανωμένες προσεγγίσεις της αισθητηριακής αντίληψης, που φιλτράρουν με συστηματικό τρόπο την επικοινωνία με τον εαυτό μας.
Από πού προέρχονται οι πεποιθήσεις; Γιατί κάποιοι έχουν πεποιθήσεις που τους ωθούν προς την επιτυχία, ενώ άλλοι έχουν πεποιθήσεις που τους κάνουν να αποτυγχάνουν; Αν αποπειραθούμε να μοντελοποιήσουμε τις πεποιθήσεις που καλλιεργούν την πλήρη επιτυχία, το πρώτο πράγμα που θα χρειαστεί να διαπιστώσουμε είναι από πού προέρχονται αυτές οι πεποιθήσεις.
Η πρώτη πηγή είναι το περιβάλλον μας.
Εδώ είναι που οι κύκλοι της επιτυχίας που γεννά επιτυχία και της αποτυχίας που γεννά αποτυχία ξεδιπλώνονται με τον πιο ανελέητο τρόπο. Η πραγματική φρίκη της ζωής στα γκέτο δεν είναι οι καθημερινές απογοητεύσεις και στερήσεις. Αυτές, οι άνθρωποι μπορούν και τις ξεπερνούν. Ο πραγματικός εφιάλτης είναι η επιρροή που έχει το περιβάλλον στις πεποιθήσεις και τα όνειρά τους. Αν το μόνο που βλέπουμε είναι η αποτυχία και η απόγνωση, είναι πολύ δύσκολο να σχηματίσουμε τις εσωτερικές αναπαραστάσεις που καλλιεργούν την επιτυχία. Θυμηθείτε ότι στο προηγούμενο κεφάλαιο είπαμε ότι η μοντελοποίηση είναι κάτι που όλοι μας πράττουμε συστηματικά. Αν μεγαλώσετε μέσα στον πλούτο και την επιτυχία, τότε μπορείτε εύκολα να τα μοντελοποιήσετε. Αν μεγαλώσετε στη φτώχεια και την απελπισία, από εκεί θα αντλήσετε και τα μοντέλα δυνατοτήτων που έχετε. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είπε: «Λίγοι είναι ικανοί να εκφράσουν με αυτοκυριαρχία απόψεις που διαφέρουν από τις προκαταλήψεις του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Οι περισσότεροι αδυνατούν να διαμορφώσουν καν τέτοιες απόψεις».
Σε ένα από τα προχωρημένα μαθήματα μοντελοποίησης που διοργανώνω, κάνω μια άσκηση στην οποία βρίσκουμε άστεγους που ζουν στους δρόμους μεγάλων πόλεων. Τους φέρνουμε στα μαθήματα και μοντελοποιούμε το σύστημα πεποιθήσεων και τις νοητικές τακτικές τους. Τους προσφέρουμε φαγητό και πολλή αγάπη, και τους ζητάμε αν θα μπορούσαν να μας μιλήσουν για τη ζωή τους, πώς αισθάνονται για το πού βρίσκονται τώρα και γιατί πιστεύουν ότι έφτασαν σε αυτό το σημείο. Έπειτα, τους συγκρίνουμε με ανθρώπους που παρά τις τρομερές τραγωδίες που βίωσαν, σε συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο, κατάφεραν να φέρουν στη ζωή τους τα πάνω κάτω.
Πρόσφατα, φέραμε στα μαθήματα έναν 28χρονο άντρα. Ήταν δυνατός, φανερά έξυπνος, όμορφος και σε καλή φυσική κατάσταση. Γιατί ήταν τόσο δυστυχισμένος και ζούσε στους δρόμους ενώ ο Γ. Μίτσελ, ο οποίος τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως είχε λιγότερους διαθέσιμους πόρους για να αλλάξει τη ζωή του, ήταν τόσο ευτυχισμένος; Ο Μίτσελ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που παρείχε πρότυπα, μοντέλα ανθρώπων που κόντρα στις πιθανότητες είχαν δημιουργήσει μια ευτυχισμένη ζωή. Αυτό δημιούργησε μέσα του μια πεποίθηση: «Μπορώ να το κάνω και εγώ». Αντιθέτως, ο άλλος νεαρός, ας τον ονομάσουμε Τζον, μεγάλωσε σε περιβάλλον όπου δεν υπήρχαν τέτοια μοντέλα. Η μητέρα του ήταν ιερόδουλη και ο πατέρας του φυλακίστηκε γιατί πυροβόλησε κάποιον. Όταν ήταν οκτώ χρονών, ο πατέρας του του έδωσε ηρωίνη. Αναμφίβολα αυτό το περιβάλλον έπαιξε ρόλο στο τι θεωρούσε εφικτό –την απλή επιβίωση– και πώς μπορούσε να το καταφέρει: ζώντας στους δρόμους, κλέβοντας και προσπαθώντας να σβήσει τον πόνο του με τα ναρκωτικά. Πίστευε ότι οι άνθρωποι πάντα σε εκμεταλλεύονται αν δεν προσέχεις, ότι δεν υπάρχει αγάπη, κ.λπ. Εκείνο το βράδυ, καθίσαμε με αυτόν τον νεαρό και αλλάξαμε το σύστημα πεποιθήσεών του (θα εξηγήσω πώς στο Κεφάλαιο 6). Ως αποτέλεσμα, σταμάτησε να ζει στους δρόμους. Από εκείνο το βράδυ, έκοψε τα ναρκωτικά. Άρχισε να εργάζεται και τώρα έχει κάνει νέους φίλους και ζει σε ένα καινούριο περιβάλλον με νέες πεποιθήσεις, παράγοντας νέα αποτελέσματα.
Ο δρ Μπέντζαμιν Μπλουμ του Πανεπιστημίου του Σικάγου μελέτησε εκατό εξαιρετικά επιτυχημένους νεαρούς αθλητές, μουσικούς και φοιτητές. Εξεπλάγη όταν διαπίστωσε ότι, στην αρχή, οι περισσότεροι δεν επέδειξαν δείγματα εξαιρετικού ταλέντου. Αντιθέτως, πρώτα έλαβαν προσοχή, καθοδήγηση και στήριξη, και ύστερα άρχισαν να αναπτύσσουν το ταλέντο τους. Η πεποίθηση ότι μπορούσαν να γίνουν σπουδαίοι προηγήθηκε οποιωνδήποτε εμφανών ενδείξεων του εξαιρετικού τους ταλέντου.
Το περιβάλλον είναι, ίσως, ο σημαντικότερος παράγοντας δημιουργίας των πεποιθήσεων, αλλά φυσικά δεν είναι ο μόνος. Αν ο μόνος παράγοντας ήταν το περιβάλλον, θα ζούσαμε σε έναν στατικό κόσμο όπου τα παιδιά των πλουσίων θα γνώριζαν μόνο τον πλούτο και τα παιδιά των φτωχών δεν θα μπορούσαν ποτέ να υπερβούν την ταπεινή τους καταγωγή. Αντιθέτως, υπάρχουν και άλλες εμπειρίες και τρόποι μάθησης που μπορούν να καλλιεργήσουν συστήματα πεποιθήσεων.
Οι πεποιθήσεις καλλιεργούνται από διάφορα περιστατικά που βιώνουμε, σημαντικά ή ασήμαντα.
Όλοι έχουμε ζήσει περιστατικά που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Πού βρισκόσασταν τη μέρα που δολοφονήθηκε ο Τζον Φ. Κένεντι; Αν ζούσατε τότε, είμαι σίγουρος ότι θυμάστε πολύ καλά το μέρος όπου βρισκόσασταν. Εκείνη η μέρα άλλαξε για πάντα την αντίληψη που είχαν πολλοί άνθρωποι για τον κόσμο. Ομοίως, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε εμπειρίες που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ, στιγμές που είχαν τέτοιον αντίκτυπο πάνω μας που έχουν χαραχτεί στον εγκέφαλό μας για πάντα. Αυτού του είδους οι εμπειρίες διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις που μπορούν να μας αλλάξουν τη ζωή.
Όταν ήμουν δεκατριών χρονών, προσπαθούσα να βρω τι να κάνω στη ζωή μου και αποφάσισα ότι θα γινόμουν αθλητικογράφος και παρουσιαστής αγώνων. Μια μέρα, διάβασα στην εφημερίδα ότι ο Χάουαρντ Κόσελ θα υπέγραφε βιβλία του σε ένα τοπικό πολυκατάστημα. Σκέφτηκα: ‘‘Αν είναι να γίνω παρουσιαστής αγώνων, πρέπει να αρχίσω να παίρνω συνεντεύξεις από επαγγελματίες του χώρου. Γιατί, λοιπόν, να μην ξεκινήσω από την κορυφή;’’ Έφυγα από το σχολείο, δανείστηκα ένα κασετόφωνο και η μητέρα μου με πήγε με το αυτοκίνητο στο κατάστημα. Όταν έφτασα, ο κύριος Κόσελ μόλις είχε σηκωθεί να φύγει. Με έζωσε πανικός. Είδα ότι τον είχαν περιτριγυρίσει δημοσιογράφοι που πάλευαν να του αποσπάσουν ένα τελευταίο σχόλιο. Με κάποιον τρόπο κατάφερα να τρυπώσω κάτω από τα χέρια των δημοσιογράφων και να πλησιάσω τον Κόσελ. Μιλώντας ασταμάτητα χωρίς να παίρνω ανάσα, του είπα τι έκανα εκεί και του ζήτησα να μου δώσει μια γρήγορη συνέντευξη την οποία θα μαγνητοφωνούσα. Παρότι τον περίμεναν δεκάδες δημοσιογράφοι, ο Χάουαρντ Κόσελ μου έδωσε αποκλειστική συνέντευξη. Αυτή η εμπειρία άλλαξε την πεποίθηση που είχα για το τι ήταν εφικτό, ποιος είναι προσεγγίσιμος στη ζωή και τι ανταμοιβές μπορούσες να αποκομίσεις όταν ζητούσες αυτό που ήθελες. Λόγω της ενθάρρυνσης του κυρίου Κόσελ, άρχισα να γράφω σε μια ημερήσια εφημερίδα και ξεκίνησα καριέρα στον τομέα της επικοινωνίας.
Ένας τρίτος τρόπος που καλλιεργούνται οι πεποιθήσεις είναι μέσω της γνώσης.
Η άμεση εμπειρία είναι μια μορφή γνώσης. Μια άλλη μορφή αποκτάται διαβάζοντας βιβλία, παρακολουθώντας ταινίες και γενικά βλέποντας τον κόσμο όπως απεικονίζεται από τους άλλους. Η γνώση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να σπάσετε τα δεσμά ενός περιοριστικού περιβάλλοντος. Όσο ζοφερός και αν είναι ο κόσμος σας, αν μπορείτε να διαβάσετε για τα κατορθώματα των άλλων, μπορείτε να δημιουργήσετε τις πεποιθήσεις που θα σας επιτρέψουν να επιτύχετε. Ο δρ Ρόμπερτ Κέρβιν, Αφροαμερικανός πολιτικός επιστήμονας, έγραψε στη εφημερίδα New York Times πώς το παράδειγμα του Τζάκι Ρόμπινσον, του πρώτου Αφροαμερικανού παίκτη στις πρώτες κατηγορίες του πρωταθλήματος μπέιζμπολ, του άλλαξε τη ζωή όταν ήταν μικρός. «Το δέσιμο μαζί του με ωφέλησε σαν άνθρωπο· το παράδειγμά του με έκανε να αυξήσω τις προσδοκίες μου».
Ένας τέταρτος τρόπος με τον οποίο δημιουργούμε αποτελέσματα είναι μέσα από τα προηγούμενα αποτελέσματά μας.
Ο πιο βέβαιος τρόπος για να δημιουργήσετε την πεποίθηση ότι μπορείτε να κάνετε κάτι, είναι να το κάνετε μία μόνο φορά, την πρώτη φορά. Αν επιτύχετε μία φορά, είναι πολύ ευκολότερο να διαμορφώσετε την πεποίθηση ότι θα επιτύχετε ξανά. Για να προλάβω την προθεσμία έπρεπε να γράψω το πρώτο προσχέδιο του βιβλίου σε λιγότερο από έναν μήνα. Δεν ήμουν σίγουρος ότι μπορούσα να τα καταφέρω. Έπρεπε να γράφω ένα κεφάλαιο τη μέρα και όταν είδα ότι τα κατάφερα την πρώτη φορά, ήξερα ότι θα μπορούσα να το κάνω και τις επόμενες. Έτσι, δημιούργησα την πεποίθηση που μου επέτρεψε να ολοκληρώσω το βιβλίο στην ώρα του.
Οι δημοσιογράφοι παίρνουν το ίδιο μάθημα αναφορικά με τις προθεσμίες. Λίγα πράγματα είναι πιο τρομακτικά στη ζωή από το να πρέπει να γράφεις κάθε μέρα ένα ολόκληρο άρθρο σε μία ώρα, ή και λιγότερο, υπό την πίεση των προθεσμιών. Είναι αυτό που τρέμει η πλειονότητα των αρχάριων δημοσιογράφων περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο κομμάτι της δουλειάς. Όμως, αν τα καταφέρουν μια-δυο φορές, ξέρουν ότι θα τα καταφέρουν στο μέλλον. Δεν γίνονται εξυπνότεροι ή γρηγορότεροι όσο μεγαλώνουν, αλλά μόλις ενδυναμωθούν με την πεποίθηση ότι μπορούν να γράψουν ένα άρθρο στο χρονικό περιθώριο που έχουν στη διάθεσή τους, τα καταφέρνουν πάντα. Το ίδιο ισχύει και για τους κωμικούς, τους επιχειρηματίες ή οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα. Η πίστη ότι είναι εφικτό δημιουργεί μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Ο πέμπτος τρόπος παγίωσης των πεποιθήσεων είναι να φανταστείτε ότι βιώνετε τώρα την εμπειρία που θα θέλατε να βιώσετε στο μέλλον.
Όπως ακριβώς οι προηγούμενες εμπειρίες μπορούν να μεταβάλουν τις εσωτερικές σας αναπαραστάσεις και, άρα, το τι θεωρείτε εφικτό, το ίδιο μπορεί να επιτευχθεί αν φανταστείτε τα πράγματα όπως θέλετε να είναι στο μέλλον. Αυτή τη διαδικασία την αποκαλώ εκ των προτέρων βίωμα των αποτελεσμάτων. Όταν τα αποτελέσματα που παράγονται γύρω σας δεν σας βοηθούν να βρίσκεστε σε μια ενδυναμωτική και αποτελεσματική κατάσταση, μπορείτε απλώς να δημιουργήσετε τον κόσμο όπως εσείς τον θέλετε και να βιώσετε αυτή την εμπειρία, αλλάζοντας έτσι τις καταστάσεις, τις πεποιθήσεις και τις πράξεις σας.
Αν, για παράδειγμα, είστε επαγγελματίας πωλήσεων, τι σας φαίνεται ευκολότερο: να βγάλετε 10.000 ή 100.000 δολάρια; Η αλήθεια είναι ότι ευκολότερο είναι να βγάλετε 100.000 δολάρια. Θα σας εξηγήσω το γιατί. Αν στόχος σας είναι να βγάλετε 10.000 δολάρια, ουσιαστικά, αυτό που προσπαθείτε να κάνετε είναι να βγάλετε αρκετά χρήματα για να πληρώσετε απλώς τους λογαριασμούς σας. Αν αυτός είναι ο στόχος σας, αν αυτόν παρουσιάζετε στον εαυτό σας ως τον λόγο που εργάζεστε τόσο σκληρά, πιστεύετε ότι θα βρίσκεστε σε ενθουσιώδη, ενδυναμωτική και παραγωγική κατάσταση όταν εργάζεστε; Υπάρχει περίπτωση να μην μπορείτε να συγκρατήσετε τον ενθουσιασμό σας και να σκέφτεστε ‘‘ουφ, ανυπομονώ να πάω στη δουλειά για να βγάλω χρήματα να πληρώσω τους λογαριασμούς μου’’; Δεν ξέρω για εσάς, αλλά, προσωπικά, αυτό δεν με γεμίζει ενθουσιασμό.
Όμως, οι πωλήσεις είναι πωλήσεις. Πρέπει να κάνετε τα ίδια τηλεφωνήματα, να συναντήσετε τον ίδιο αριθμό ατόμων, να παραδώσετε τα ίδια προϊόντα, ό,τι και αν ελπίζετε να επιτύχετε. Γι’ αυτό, είναι πολύ πιο συναρπαστικό, πολύ πιο δελεαστικό, να βγείτε εκεί έξω με στόχο τα 100.000 δολάρια απ’ ό,τι τα 10.000. Και αυτή η κατάσταση ενθουσιασμού είναι πολύ πιθανότερο να σας κινητοποιήσει και να σας κάνει να δράσετε συστηματικά με τρόπο που αξιοποιεί τις ανώτατες δυνατότητές σας, παρά αν ελπίζατε να βγείτε εκεί έξω μόνο και μόνο για να εξοικονομήσετε τα προς το ζην.
Προφανώς, τα χρήματα δεν είναι ο μόνος τρόπος για να παρακινήσετε τον εαυτό σας. Όποιος και αν είναι ο στόχος σας, αν δημιουργήσετε στο μυαλό σας μια ξεκάθαρη εικόνα του επιθυμητού αποτελέσματος και το αναπαραστήσετε στον εαυτό σας σαν να το έχετε ήδη επιτύχει, θα εναρμονιστείτε με εκείνες τις νευροφυσιολογικές καταστάσεις που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε τα αποτελέσματα που επιθυμείτε.
Όλοι αυτοί είναι τρόποι να κινητοποιήσετε τον εαυτό σας. Οι περισσότεροι διαμορφώνουμε τις πεποιθήσεις μας με τρόπο άτακτο. Απορροφούμε πράγματα –καλά και άσχημα– από το περιβάλλον μας. Όμως, μία από τις κεντρικές ιδέες του βιβλίου είναι ότι δεν είστε φτερό στον άνεμο. Μπορείτε να ελέγξετε τις πεποιθήσεις σας. Μπορείτε να ελέγξετε τους τρόπους που μοντελοποιείτε τους άλλους. Μπορείτε να κατευθύνετε συνειδητά τη ζωή σας. Μπορείτε να αλλάξετε. Αν υπάρχει μία λέξη-κλειδί στο βιβλίο, αυτή είναι η αλλαγή. Έχω να σας κάνω τη βασικότερη ερώτηση: Ποιες είναι κάποιες από τις πεποιθήσεις που διατηρείτε για το ποιοι είστε και τι μπορείτε να επιτύχετε; Παρακαλώ, αφιερώστε λίγη ώρα και σημειώστε πέντε βασικές πεποιθήσεις που σας περιόρισαν στο παρελθόν.
Απόσπασμα από το νέο βιβλίο best seller του Anthony Robbins “Απεριόριστη Δύναμη”, των εκδόσεων Διόπτρα, 2016.
No comments:
Post a Comment