Πατήστε το κείμενο, για να ακούσεις το κείμενο
▼
▼
▼
Saturday, May 28, 2022
Wednesday, May 25, 2022
Memento mori: Η τέχνη που μας υπενθυμίζει τον θάνατο
Πατήστε τα κουμπιά, για να ακούσετε το κείμενο
Ο Πλάτων όρισε λοιπόν τη φιλοσοφία ως τον στοχασμό του ανθρώπου πάνω στο θάνατο. Αυτός ο θάνατος βέβαια θα μπορούσε πέρα από φυσικός να είναι και ο θάνατος του Εγώ. Ωστόσο στον περισσότερο κόσμο πέρασε ότι ο σκοπός της φιλοσοφίας κατά Πλάτωνα είναι, όπως προαναφέρθηκε, η μελέτη πάνω στο σωματικό θάνατο. Με αυτή την αντίληψη το θέμα πήρε τους δικούς του δρόμους και ακολούθησε μία συγκεκριμένη πορεία μέσα στο χρόνο σε συνδυασμό με τη διαρκή αγωνία του ανθρώπου για το τέλος. Ο φυσικός θάνατος, η υπενθύμιση της θνητότητας στους ανθρώπους ήταν και είναι ο βασικός άξονας διαφόρων θρησκειών, αλλά έγινε πολλές φορές και το κεντρικό θέμα στις τέχνες. Τον Μεσαίωνα ειδικά, στην τέχνη τα έργα ” memento mori = θυμήσου τον θάνατο ” είχαν την τιμητική τους, διόλου περίεργο αν σκεφτεί κανείς την συχνότητα και την έκταση του θανάτου σε ολόκληρη την Ευρώπη εκείνη την εποχή. Τα έργα αυτά περιέχουν σύμβολα όπως οι νεκροκεφαλές ή κόκαλα, βέβαια με το πέρασμα του χρόνου φτάνοντας στον 16ο-17ο αιώνα μία άλλη λέξη ήρθε για να περιγράψει αυτό το στυλ ή ένα παραπλήσιο του. Η λέξη “vanitas=ματαιοδοξία”, με μία σειρά επιπλέον συμβόλων όπως τα φρούτα σε διαδικασία αποσύνθεσης, ρολόγια, μαραμένα λουλούδια και λιωμένα κεριά. To θέμα τους ξεκάθαρο, τα μηνύματα τους επίσης, είναι ηλίου φαεινότερον ότι τα έργα αυτά αποσκοπούσαν πέρα από την οποιαδήποτε αισθητική τους εκπλήρωση να μεταφέρουν το μήνυμα της θνητότητας και της ευθραυστότητας της ανθρώπινης ζωής. Η ανάγνωση αυτών των έργων στις μέρες μας είναι μία ίσως πιο πολύπλοκη δουλειά, αν και η ανθρωπότητα δεν κατάφερε να ξεπεράσει το βασικό της γνώρισμα. Η σκέψη του θανάτου δεν έχει στόχο να μας απογοητεύσει και να μας μελαγχολήσει, να μας στερήσει τη θέληση για ζωή ή την όποια αίσθηση προορισμού. Αντίθετα, φιλοδοξεί να συνεφέρει την κρίση μας σε σχέση με τις προτεραιότητες που θέτουμε και ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό στο παρόν, ενσταλάζοντας μέσα μας μια ρεαλιστική αίσθηση της θνητότητας μας. Βάση αυτής της οπτικής, αναδεικνύεται η ανάγκη να αφιερώσουμε άμεσα τη ζωή μας σε αξιόλογα εγχειρήματα. Ο διάλογος με την εφήμερη φύση της ζωής, αυξάνει την εκτίμηση του παρόντος, μας βοηθάει να δούμε την ζωή στην πραγματική της διάσταση. Στους ανθρώπους σήμερα η σκέψη του θανάτου φαίνεται νοσηρή και καταθλιπτική, και η συζήτηση για αυτόν άβολη. Η σύγχρονη κουλτούρα καταβάλει κάθε προσπάθεια να μας δείξει ότι θα πρέπει να σκεφτόμαστε πάντοτε θετικά, ότι μπορούμε να μείνουμε νέοι για πάντα και ότι πρέπει να αποκτήσουμε όσα περισσότερα μπορούμε. Σε παλαιότερες εποχές της ιστορίας, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, οι άνθρωποι ενθαρρύνονταν να συλλογιστούν το θάνατο και το νόημά του, ως κίνητρο για να ζήσουν μια καλή, ουσιαστική και ενάρετη ζωή. Όπως πολλές φιλοσοφίες, έτσι και το στωικής κατεύθυνσης σκεπτικό του memento mori, αποδόθηκε σε πολυάριθμες καλλιτεχνικές εικόνες, με αφετηρία την τέχνη του Μεσαίωνα, διατηρώντας όμως μέχρι και σήμερα, σημαντικές αναφορές. Οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν μια ποικιλία μεταφορών για να αποτυπώσουν την ευθραυστότητα της ζωής. Το πλέον χαρακτηριστικό σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε ήταν το κρανίο, ενώ συχνά συναντάμε και κλεψύδρες, κεριά ή ρολόγια. Σε νεκρές φύσεις της ολλανδικής ζωγραφικής του 16ου και 17ου αιώνα, οι καλλιτέχνες προσέγγιζαν την έννοια του memento mori αντιπαραβάλλοντας τον και με την ασημαντότητα των κοσμικών αγαθών και απολαύσεων (κατηγορία τέχνης που ονομάζεται vanitas). Σε τέτοια έργα εμφανίζονται και σάπια φρούτα, μαραμένα άνθη, μουσικά όργανα, φυσαλίδες, ως σύμβολα της φθαρτής φύσης του πλούτου. Η ενσωμάτωση συμβόλων θανάτου σε νεκρές φύσεις συνεχίστηκε και στις επόμενες εποχές της ιστορίας της τέχνης, με πιο έντονη εστίαση στο να υπενθυμίσουν την διαρκή παρουσία του θανάτου. Το σύμβολο του κρανίου έχει χρησιμοποιηθεί συχνά και σε προσωπογραφίες, σηματοδοτώντας έναν διάλογο του εικονιζόμενου με τον θάνατο, μια συνύπαρξη του παρόντος με το μέλλον, μια αναγνώριση της παροδικότητας της εικόνας μας. Καθώς, η προσωπογραφία έχει ως θεμελιώδες στόχο να αποδώσει την προσωπικότητα του ανθρώπου, η παρουσία ενός συμβόλου θανάτου αποτελεί και μια προσπάθεια αποδοχής και συμφιλίωσης με την φθαρτή μας φύση. Αξίζει να παρατηρήσουμε, ότι πιο συχνές είναι οι αυτοπροσωπογραφίες, όπου ο ίδιος ο δημιουργός αναγνωρίζει την παρουσία του θανάτου.
Monday, May 23, 2022
Η ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα
Πατήστε τα κουμπιά, για να ακούσετε το κείμενο
Θεματικός πυρήνας του διάλογου που αναπτύσσεται στο έργο «Πολιτεία» του Πλάτωνα είναι το ερώτημα περί της Δικαιοσύνης. Αφετηρία του διαλόγου είναι ο ισχυρισμός ότι η ουσία της δικαιοσύνης θα μπορούσε να ανιχνευθεί ευκολότερα αν η έρευνα προσανατολιζόταν σε μεγαλύτερα και πιο ευδιάκριτα μεγέθη όπως αυτό μίας Πολιτείας και στη συνέχεια να βρεθούν οι αναλογίες στη πιο μικρή κλίμακα του Ατόμου. Διερευνάται λοιπόν σε τι συνίσταται η δικαιοσύνη σε μία Πολιτεία ώστε συμπερασματικά να απαντηθεί το ερώτημα σε τι συνίσταται η δικαιοσύνη στον άνθρωπο. Εξετάζεται έτσι η δομή ενός ιδανικού κράτους δικαίου σε αντιδιαστολή με το άδικο ώστε να απαντηθεί το κρίσιμο ερώτημα ποιο από τα δύο εξασφαλίζει στο άτομο και την κοινωνία τα περισσότερα πλεονεκτήματα. Ακρογωνιαίος λίθος της ροής του διαλόγου αποτελεί το τρισυπόστατο της Ψυχής. Δηλαδή η διαφοροποίηση της Ψυχής σε τρία βασικά μέρη: το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό. Σύμφωνα με αυτή την διαφοροποίηση και ανάλογα με το επίπεδο συνείδησης του καθενός διαφοροποιούνται και οι άνθρωποι σε τρεις κατηγορίες – τάξεις: τους άρχοντες, τους επίκουρους (φύλακες) και τους τεχνίτες – γεωργούς. Στους άρχοντες η συνείδηση βρίσκεται στο λογιστικό μέρος της ψυχής του οποίου η κυρίαρχη αρετή είναι η Σοφία. Στους επίκουρους η συνείδηση ισορροπεί στο θυμοειδές μέρος της ψυχής του οποίο χαρακτηριστική αρετή είναι η ανδρεία, ενώ στους τεχνίτες – γεωργούς η συνείδηση βρίσκεται ακόμα στο επιθυμητικό μέρος του οποίου χαρακτηριστική αρετή θα έπρεπε να είναι η σωφροσύνη. Στον δίκαιο άνθρωπο όπως και στην δίκαιη πόλη αυτά τα μέρη εναρμονίζονται και συνεργάζονται με τέλειο τρόπο, ενώ αντίθετα στον άδικο το ένα μέρος επαναστατεί εναντίον του άλλου. Λείπει δηλαδή η δικαιοσύνη: το να επιτελεί κάθε μέρος το δικό του έργο. Με αυτή την λογική, για να υπάρχει δικαιοσύνη στο κράτος θα πρέπει να υπάρχει μία ανάλογη ιεράρχηση στην διοίκηση της πολιτείας. Θα πρέπει να άρχουν αυτοί που δονούν στο λογιστικό μέρος της ψυχής δηλαδή οι Σοφοί ή καλύτερα οι φιλό-σοφοι. Αυτοί έχουν τάση στη μάθηση και ολόκληρη η καρδιά τους είναι στραμμένη σ’ αυτόν τον σκοπό. Φανερώνουν από νεαρή ηλικία ικανότητες και τάσεις κατάλληλες στη φιλοσοφία και μέσα από δοκιμασίες, διατηρούν το ενδιαφέρον τους και την αγάπη τους για την αλήθεια και την εύρεση της ουσίας. Αυτοί όχι μόνο έχουν κατακτήσει τις αρετές της σωφροσύνης και της ανδρείας αλλά μπορούν να διασφαλίσουν μία αρμονική πολιτική στάση, που ρυθμίζει τα καθημερινά γεγονότα, ανυψώνει τους αδύναμους, ελέγχει τους δυνατούς, διδάσκει τους αμαθείς, θεραπεύει τους αρρώστους, παρέχει τα αναγκαία αγαθά, διορθώνει τους υπερόπτες και τελικά εξασφαλίζει μια καλύτερη μοίρα για όλους. Όταν στην πόλη άρχουν οι σοφοί ή καλύτερα όταν «γίνουν οι φιλόσοφοι βασιλείς ή φιλοσοφούν πραγματικά οι βασιλείς» το πολίτευμα ονομάζεται αριστοκρατικό. Κυβερνούν δηλαδή, άτομα άριστα, στα οποία συνδυάζεται αρμονικά η αρετή με τη φιλοσοφία. Φιλομάθεια, φιλοκαλία, φιλαλήθεια, εγκράτεια, περιφρόνηση προς τον θάνατο, γενναιότητα, δικαιοσύνη είναι οι ιδιότητες των Αρίστων. Το επίπεδο σε μία πολιτεία πέφτει όταν στην διακυβέρνησή της αντικαθίστανται οι φιλόσοφοι από τους επίκουρους. Στην ιδανική πολιτεία οι επίκουροι – φύλακες εκπαιδεύονται με μουσική και γυμναστική, μαθαίνουν να αψηφούν τον θάνατο προκειμένου να προστατέψουν την Πολιτεία από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς και απαγορεύεται να έχουν προσωπική περιουσία ώστε να μην γίνει η περιουσία τους κίνητρο να αδικήσουν τους υπόλοιπους υπέρ των δικών τους συμφερόντων. Όμως αν ένας τέτοιος τύπος ανθρώπου, χαρακτηριστική αρετή του οποίου είναι η ανδρεία και ο οποίος δονεί στο θυμοειδές επίπεδο της Ψυχής, αναλάβει την διακυβέρνηση της πόλης, το πολίτευμα γίνεται Τιμοκρατικό. Ονομάζεται Τιμοκρατικό διότι εδώ ο στόχος είναι οι τιμές και όχι η δικαιοσύνη. Εν απουσία των αρετών του φιλοσόφου όπως αυτές αναφέρονται παραπάνω, ο αντιπροσωπευτικός ανθρώπινος τύπος αυτού του καθεστώτος, γίνεται αυθάδης, άμουσος, φίλαρχος, μανιώδης για σωματικές ασκήσεις, προσωπική προβολή και δόξα. Το πάθος για τη δόξα και τις τιμές θα φέρει την καταστροφή αυτού του πολιτεύματος, που θα αντικατασταθεί από την Ολιγαρχία. Στην Ολιγαρχία αυτό που μετράει είναι η περιουσία και ο πλούτος των πολιτών. Γιατί συμβαίνει αυτό? Διότι η ισχύς που έχει ένας τιμοκράτης μέσα στην πόλη σύντομα διαστρεβλώνεται και διοχετεύεται σε φροντίδα για τα δικά του προσωπικά και δει οικονομικά του συμφέροντα και όχι στην φροντίδα για αυτούς που θα όφειλε να προστατεύει. Ονομάζεται Ολιγαρχία διότι αυτοί που ασκούν την εξουσία δεν άρχουν σε όλους (εφ’ όσων έχουν καταλήξει να εκμεταλλεύονται του πολλούς) αλλά άρχουν σε λίγους: Αυτούς που έχουν κοινά οικονομικά συμφέροντα και πλούτο. Ο τύπος του ολιγαρχικού ανθρώπου κυριαρχείται από το επιθυμητικό, τη φιλοχρηματία και την απαιδευσία. Η μετάβαση από την ολιγαρχία στο επόμενο πολίτευμα, δηλαδή στη δημοκρατία, γίνεται όταν υπερισχύσουν οι καταπιεσμένοι στους ολιγαρχικούς. Αυτό γίνεται βίαια διότι έχει ήδη κυριαρχήσει το άδικο στην πολιτεία και οι καταπιεσμένοι αντιδρούν διεκδικώντας μία καλύτερη μοίρα. Όμως η απληστία της κακώς εννοούμενης ελευθερίας που κυριαρχεί στην δημοκρατία και η αδιαφορία για όλα τα άλλα έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της τυραννίδας. Η υπερβολή σε κάθε πράγμα φέρνει συνήθως τη μετάπτωση στην αντίθετη υπερβολή. Η τυραννίδα είναι το έσχατο επίπεδο σε μία πολιτεία διότι φέρνει στην εξουσία ανθρώπους ως επί το πλείστoν άδικους που διοικούν με δολοπλοκίες, καταπίεση και φόβο. Σε αυτό το πολίτευμα έχει καταλυθεί κάθε έννοια δικαίου και δεν υπάρχει πια ένας ουρανός στον οποίο να στραφεί η Πόλη. Με αυτή την έννοια η Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα είναι τέτοια όταν στοχεύει να συνδέσει τα μέλη της με τον Ουρανό, τη Σοφία, την Φωτιά… το Πυρ. Για να λειτουργήσει έτσι πρέπει να άρχει το καλύτερο και φωτεινότερο μέρος της, το πιο στέρεο και γερό ή αλλιώς το πιο Ιερό. Όταν άρχει το Ιερό δηλαδή υπάρχει Ιεραρχία υπάρχει και δικαιοσύνη. Διασφαλίζεται αρμονία σε όλα τα επίπεδα και οι πολίτες εκπαιδεύονται ώστε να μην είναι τυχαία καλοί (όπως φαίνεται στον μύθο του Ηρώς-) αλλά συνειδητά καλοί και δίκαιοι. Τότε είναι που ξεκινά το ταξίδι του καθενός για την έξοδο από τη σπηλιά της άγνοιας και του σκοταδιού και την επιστροφή στο Φως. Σε αυτή την βάση εδραιώνεται το ωραίο, το καλό, το αληθινό και το δίκαιο στην πόλη και ανυψώνονται οι Πυραμίδες του πολιτισμού. Βιβλιογραφία: Πλάτων Πολιτεία, Ν.Μ.Σκουτερόπουλος, εκδόσεις Πόλις Σημειώσεις εισαγωγικού σεμιναρίου Ν. Ακρόπολη Συγγραφέας: Βαρελάς Γιώργος Ετικέτες: Ιδανική Πολιτεία Πλάτωνας
12 Φράσεις που Αλλάζουν τη Ζωή μας
1. Ο Θεός δεν έχει θρησκεία.
Έχω μάθει τόσα πολλά από τον Θεό, που δεν θεωρώ πλέον τον εαυτό μου ούτε Χριστιανό, ούτε Ινδουιστή, ούτε Μουσουλμάνο, ούτε Βουδιστή, ούτε Εβραίο~Hafiz
Ο Θεός δεν έχει θρησκεία. ~Mahatma Gandhi
2. Η επιτυχία έρχεται όταν κάνεις αυτό που αγαπάς.
Άσε την ομορφιά αυτού που αγαπάς να γίνει αυτό που κάνεις. ~ Rumi
Η αγάπη για αυτό που κάνεις είναι ο θεμέλιος λίθος της αφθονίας στη ζωή. ~Wayne Dyer
Βαρέθηκες τη ζωή σου; Τότε ασχολήσου με μία δουλειά στην οποία πιστεύεις με όλη σου την καρδιά, ζήσε για αυτήν, πέθανε για αυτήν και θα βρεις την ευτυχία που ποτέ δεν πίστεψες ότι θα γίνει δική σου. ~Dale Carnegie
Εάν δεν υπάρχει πάθος στη ζωή σου, πιστεύεις ότι έχεις πραγματικά ζήσει; Βρες το πάθος σου, όποιο κι αν είναι αυτό. Γίνε εσύ αυτό το πάθος κι άσε αυτό το πάθος να γίνει ο εαυτός σου και θα δεις πολλά πράγματα να γίνονται ΑΠΟ εσένα, σε ΕΣΕΝΑ και χάρη σε ΕΣΕΝΑ. ~Alan Armstrong
Από τη στιγμή που παίρνεις μία απόφαση, το σύμπαν συνωμοτεί για να την κάνεις πραγματικότητα. ~Emerson
3. Άσε τη ζωή να κυλήσει και γίνε ευτυχισμένος
Όταν μία πόρτα ευτυχίας κλείνει, μία άλλη ανοίγει· συχνά όμως σκορπάμε τον χρόνο μας ατενίζοντας την πόρτα που έκλεισε και δεν βλέπουμε την άλλη πόρτα που έχει ανοίξει και μας περιμένει να τη διαβούμε. ~Helen Keller
Άσε τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους. Γιατί επιμένεις να πονάς; Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για τα λάθη του παρελθόντος. Δεν είναι δική σου ευθύνη να κρίνεις. Γιατί συνεχίζεις να είσαι προσκολλημένος σε αυτό που σε κρατάει μακριά από την ελπίδα και την αγάπη; ~Leo Buscaglia
Ποτέ δεν ήταν εύκολο να αφήσεις τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο του, αλλά και η εμμονή σε αυτά είναι το ίδιο σκληρή. Ωστόσο, τη δύναμη δεν τη μετράει κανείς από το πόσο προσκολλημένοι είμαστε σε αυτά τα πράγματα, αλλά από τη δύναμη που έχουμε να τα αφήνουμε να πάρουν τον δρόμο τους. ~Len Santos
Αν αφήσεις τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους δεν σημαίνει ότι δεν ενδιαφέρεσαι για πλέον για κάποιον. Συνειδητοποιείς απλώς ότι το μοναδικό άτομο που μπορείς να ελέγχεις είναι ο ίδιος σου ο εαυτός. ~Deborah Reber
4. Οι σκέψεις σου διαμορφώνουν τη ζωή σου.
Ο κόσμος, έτσι όπως τον έχουμε δημιουργήσει, είναι μια διεργασία σκέψης. Δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς να αλλάξουμε εμείς τον τρόπο σκέψης μας.~Albert Einstein
Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε. Αυτό που είμαστε είναι προϊόν της σκέψης μας. Με τις σκέψεις μας φτιάχνουμε τον κόσμο. ~Buddha
Αυτό που σκέφτεσαι, αυτό θα γίνεις. ~Bruce Lee
Είτε πιστεύεις ότι μπορείς, είτε όχι – έχεις δίκιο. ~Henry Ford
5. Η ανησυχία είναι χάσιμο χρόνου
H ανησυχία μπλοκάρει τον εγκέφαλο και παραλύει τη σκέψη. Ένας ταραγμένος εγκέφαλος δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά, έντονα, ούτε να εστιάσει σωστά. ~Orison Swett Marden
Τα κύτταρα του εγκεφάλου δημιουργούν ιδέες. Το άγχος σκοτώνει τα κύτταρα του εγκεφάλου. Το άγχος δεν είναι καλή ιδέα. ~Frederick Saunders
Τώρα που το άγχος σου αποδείχθηκε μία ακατανόητη υπόθεση, γιατί δεν βρίσκεις μία καλύτερη δουλειά να κάνεις; ~Hafiz
Κάθε μορφή άγχους αφήνει ένα απίστευτο σημάδι και το τίμημα που πληρώνει ο άνθρωπος για την επιβίωσή του μετά από μία κατάσταση άγχους είναι μία μικρή ρυτίδα γήρατος. ~Hans Selye
6. Παίρνουμε μόνο όταν δίνουμε
Επιβιώνουμε από τα χρήματα που εισπράττουμε. Ζούμε από αυτά που δίνουμε. ~Winston Churchill
Κανένας δεν χρεωκόπησε προσφέροντας. ~Anne Frank
Όταν δίνεις τον εαυτό σου, παίρνεις περισσότερα από αυτά που δίνεις. ~Antoine de Saint-Exupery
7. Κρίνεις τους άλλους επειδή κρίνεις τον εαυτό σου.
Όταν κρίνεις κάποιον άλλον, δεν ορίζεις αυτόν, ορίζεις τον εαυτό σου. ~Wayne Dyer
Ο καλός άνθρωπος μεταδίδει καλά πράγματα μέσα από το καλό που κρύβει στην καρδιά του, ενώ ο κακός άνθρωπος μεταδίδει κακά πράγματα μέσα από το κακό που κρύβει στην καρδιά του. Διότι ο άνθρωπος μιλάει μέσα από τo ξεχείλισμα της καρδιάς του. ~Ιησούς
Μέχρι να αποδεχτείς αυτό που είσαι, ποτέ δεν θα είσαι ευτυχισμένος με αυτό που έχεις. ~Doris Mortman
Θεωρώ ότι όταν είμαι ευτυχισμένη με τη δική μου ζωή, είμαι η τελευταία που θα κρίνω τους άλλους και τη ζωή τους. ~Serena Dyer
Όποιος είναι ευτυχισμένος κάνει και τους άλλους ευτυχισμένους. ~Anne Frank
8. Η ζωή δεν είναι παρά μία αλληλουχία μαθημάτων
Η ζωή είναι μια αλληλουχία μαθημάτων τα οποία πρέπει κανείς να ζήσει για να τα κατανοήσει. ~Helen Keller
Μια ζωή γεμάτη λάθη δεν είναι μόνο έντιμη αλλά και πιο ωφέλιμη από μια ζωή που σπαταλήθηκε στο τίποτα. ~ George Bernard Shaw
9. Δεν υπάρχουν όρια σε αυτό που μπορεί κανείς να κατορθώσει, παρά μόνο αυτά που θέτουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας
Ακόμη και ο τελευταίος από εσάς μπορεί να κάνει όλα αυτά που έχω κάνει εγώ, κι ακόμη μεγαλύτερα πράγματα. ~Jesus
Να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, τότε μόνο θα ξέρεις να ζήσεις. ~Goethe
10. Η φύση αποκαλύπτει τα δικά της μυστικά
Η φύση δεν βιάζεται, ωστόσο τα πάντα είναι ολοκληρωμένα. ~Lao Tzu
Υιοθέτησε τον ρυθμό της φύσης: το μυστικό της είναι η υπομονή. ~Emerson
11. Χρειάζεται σθένος για να κυριαρχήσεις στον εαυτό σου
Το να ξέρεις τους άλλους είναι σοφία, αλλά το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι διαφώτιση. Χρειάζεται δύναμη να κυριαρχήσεις στους άλλους, αλλά για να κυριαρχήσεις στον εαυτό σου χρειάζεται σθένος. Πλούτος είναι να γνωρίζεις την ικανοποίηση, αλλά πλούτος είναι και να ζεις με ισχυρή αποφασιστικότητα. Το να μην αρνείσαι αυτό που είσαι σημαίνει να συμμορφώνεσαι και να πεθαίνεις χωρίς να χαθείς – δηλαδή να ζεις για πάντα. ~Lao Tzu
Γνώρισε τότε τον εαυτό, μην περιμένεις να το κάνει ο Θεός: η ορθή μελέτη της ανθρωπότητας είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. ~Alexander Pope
Όπου και να πάμε, ό,τι και να κάνουμε, ο εαυτός μας αποτελεί το μοναδικό αντικείμενο μελέτης και μάθησης. ~Ralph Waldo Emerson
12. Είμαστε ΟΛΟΜΟΝΑΧΟΙ
Εάν δεν έχουμε ειρήνη μεταξύ μας, είναι διότι έχουμε ξεχάσει ότι ανήκουμε ο ένας στον άλλον. ~ Μητέρα Τερέζα
Είμαστε ένα, σε κάθε περίπτωση, εσείς κι εγώ υποφέρουμε μαζί, συνυπάρχουμε, και για πάντα θα αναδημιουργούμε ο ένας τον άλλον.~Pierre Teilhard de Chardin
Πηγή: share24.gr
Απλή επιθυμία ή έρωτας;
Για να συναντήσουμε τον έρωτα, πρέπει να εγκαταλείψουμε τους άγριους χώρους του ζώου και να μεταφερθούμε στα ήμερα δώματα
του ανθρώπου…
Η μετάβαση από την επιθυμία στον έρωτα γίνεται με ένα είδος «μπολιάσματος»: μπολιάζεται το άγριο δέντρο, η φυσική ορμή, μ’ ένα ήμερο κλαδί, προϊόν μακράς και επίπονης καλλιέργειας, δηλαδή με την τρυφερότητα, τη στοργή, την εμπιστοσύνη, το θαυμασμό (και τα τρία θα τα έλεγα με μια λέξη: «αγάπη», ευτυχής που υπάρχει στην εθνική μου γλώσσα χωριστή ονομασία γι’ αυτή την συναισθηματική ομάδα), και αν το μπόλι πιάσει (δυστυχώς πιάνει πολύ σπάνια), αναπτύσσεται ένα νέο φυτό που δίνει θαυμάσια λουλούδια: ο έρωτας.
Και πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι η έλξη μας από το πρόσωπο που «αγαπούμε» δεν βρίσκεται στο επίπεδο της απλής επιθυμίας παρά είναι γνήσια ερωτική; Από τα κριτήρια που έχει δώσει η ανάλυση και η πείρα, θα απαριθμήσω τα σπουδαιότερα κατά τη
γνώμη μου.
Α. Η επιθυμία είναι κεντρομόλος ο έρωτας φυγόκεντρος.
Για τη φυσική ορμή ο «άλλος» είναι «αντικείμενο» που υπάρχει και λογαριάζεται μόνο ως μέσον για την ικανοποίηση μιας «δικής» μου ανάγκης. Ο άνθρωπος που επιθυμεί είναι γεμάτος από την επιθυμία του αυτή μόνο τον ενδιαφέρει και τον απασχολεί, αυτή δεσπόζει στις σχέσεις του με τους άλλους. Ο ορίζοντας της ψυχής του είναι κλειστός. – στον έρωτα η ροπή αντιστρέφεται, η κίνηση διευθύνεται προς έναν αυθύπαρκτο «άλλο» που καλεί το «εγώ» να στραφεί προς αυτόν και να ενωθεί μαζί του. Το πρόσωπο που αγαπώ ερωτικά
υπάρχει απέναντι μου όχι απλώς ως ισάξιο, αλλά ως περισσότερο άξιο από μένα. Καθώς έλκομαι απ’ αυτό, θεωρώ ευτυχία μου το προνόμιο ότι μπορώ να του δοθώ ολόκληρος.
Β. Στον έρωτα όσο περισσότερο δίνεται κανείς, τόσο πλουσιότερος επιστρέφει στον εαυτό του.
Με την επιθυμία, συμβαίνει το αντίθετο: όσο παίρνεις από τον «άλλο», τόσο χάνεις τον εαυτό σου, αδειάζεις και φτωχαίνεις. Όποιος αρπάζει σα λάφυρο το «αντικείμενο» της επιθυμίας του και το νέμεται με βουλιμία, ληστεύεται από την ίδια την ηδονή του και ενώ όλο «παίρνει», το έχει του διαρκώς λιγοστεύει. Αντίθετα εκείνος που προσφέρεται ερωτικά, αισθάνεται ότι πολλαπλασιάζεται αι περισσεύει το έχει του. Το παράδοξο τούτο είναι της ερωτικής μαγείας το έργο. Δίνεσαι, θυσιάζεσαι για τον «άλλο», και όμως – επειδή εδώ λειτουργεί ένας άλλος νόμος και όχι ο φυσικός – τώρα είσαι πιο στερεός και πιο σίγουρος.
Γ. Η ερωτική σχέση, όταν ιδρυθεί και ευδοκιμήσει, είναι και για τους δύο όρους της ευφρόσυνη και δημιουργική, γόνιμη σε έργα που τιμούν τον άνθρωπο.
Χαρίζει ευτυχία και αυτοπεποίθηση, παρορμά σε δράση θετική, φωτίζει τη ζωή μ’ ένα εσωτερικό φως. Αντίθετα η επιθυμία, όταν μένει χωρίς έλεγχο, όρεξη άπληστη και τυφλή, κατεβάζει χαμηλά το επίπεδο των απαιτήσεων, εμπνέει μικρόχαρες σκέψεις, οδηγεί στη
βαναυσότητα, στην πνευματική στειρότητα, στην ηθική αναπηρία.
Γίνεται ο φαύλος κύκλος μιας διαλεκτικής που όταν μας παρασύρει ο τροχός της, ζούμε –όπως ακούσαμε τον Kierkegaard να λέγει – δίπλα από τον εαυτό μας, όχι μέσα στον εαυτό μας. Ούτε πλήρωση λοιπόν πραγματική μπορούμε να περιμένουμε από την άνευ όρων παράδοσή μας στην επιθυμία, ούτε ευτυχία.
Δ. Η επιθυμία δημιουργεί σχέσεις απρόσωπες, ενώνει όλους μέσα στην ανωνυμία (μας εξισώνει προς τα «κάτω»).
Αντίθετα ο έρωτας είναι σχέση που συνάπτεται μόνο μεταξύ ορισμένων, επώνυμων προ (μας διαφοροποιεί προς τα «άνω»). Άλλο σωματοψυχική οργανική υπόσταση, και άλλο ύπαρξη προσωπική. H πρώτη είναι μια φυσική έννοια, μονάδα μέσα σε πλήθος ομοειδών όντων, η δεύτερη είναι έννοια ηθική, άτομο με πνευματικές ανάγκες και αξιώσεις, με δική του ιστορία, ιδιόρρυθμο και ανεπανάληπτο. Πρόσωπο δεν είναι «ο οποιοσδήποτε», αλλά «κάποιος», μορφή ορισμένη από την τροχιά της προσωπικής ζωής και σφραγισμένη από το πεπρωμένο της, συνείδηση ηθική, πνευματική φυσιογνωμία με τη δική της τοποθέτηση απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της ζωής.
Αντίθετα λοιπόν προς την επιθυμία που δεν «εκλέγει» τον έτερο, ο έρωτας απαιτεί τη θερμή και αμοιβαία προσήλωση επώνυμων, «εκλεκτών» όντων που υψώθηκαν έως τη στάθμη της προσωπικής ύπαρξης χάρη στο ηθικό τους ποιόν.
Ε. Οι σχέσεις που συνάπτονται με την επιθυμία είναι «κατά συμβεβηκός» –…
…τμηματικές, προσωρινές, τυχαίες και για τούτο, όταν ο δεύτερος όρος αλλάζει (άλλο «αντικείμενο» παίρνει τη θέση του προηγούμενου), η κατάσταση δεν μεταβάλλεται ριζικά, εξακολουθεί να είναι όπως και πριν (η τυχόν διαφορά περιορίζεται στον βαθμό της ικανοποίησης). Αντίθετα, ο ερωτικός είναι δεσμός «αναγκαίος» – ολικός, διαρκής και ουσιαστικός, επειδή ανάμεσα στα πρόσωπα που ενώνει υπάρχει ένα είδος «προκαταστημένης αρμονίας»: αμοιβαία κατανόηση και εκτίμηση, παραδοχή κοινών μέτρων, αναγνώριση κοινής κλίμακας αξιών, συνεργασία σ’ ένα κοινό πρόγραμμα ζωής. Ο ένας αισθάνεται, σκέπτεται, θέλει δια του άλλου, σα να υπάρχει μια ευαισθησία, μια συνείδηση, μια βούληση μοιρασμένη σε δύο πρόσωπα, σα να είναι το ένα πρόσωπο συνέχεια και συμπλήρωση του άλλου. Μόνο στον έρωτα μιλούμε για «ολοκλήρωση» της προσωπικής ύπαρξης. …
… Tο συμπέρασμα από την ανάλυσή μας είναι –πιστεύω- ότι κακώς ταυτίζεται η επιθυμία με τον έρωτα. Ο έρωτας αρχίζει από την επιθυμία, αλλά δεν στέκεται σ’ αυτήν, πηγαίνει πιο πέρα, ορθότερα: παραπάνω. Από το ζευγάρωμα που είναι μια φυσιολογική ανάγκη
(στην ωμή γλώσσα του ο βιολόγος θα την έλεγε υπόθεση αδένων), ο άνθρωπος με την καλαισθησία του, με τις ηθικές του αξιώσεις, με τη λάμψη του πνεύματός του, με τη δημιουργική του ορμή προχωρεί σε κάτι «άλλο» (τον έρωτα) που στηρίζεται βέβαια στην αρχική βάση αλλά και την υπερβαίνει.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Ε. Π. Παπανούτσου, «Πρακτική Φιλοσοφία»
Τα τρία μηνύματα του Πλάτωνα για τη μετάνοια και τη συγχώρεση
Ο Πλάτωνας έχει γράψει αρκετά στοιχεία για τη μεταθανάτια ζωή, σε αρκετά έργα του. Τα πιο σημαντικά είναι στην “Πολιτεία” και στον “Φαίδωνα”. Κάποια από αυτά έχουν γίνει πιο γνωστά αλλά υπάρχουν και κάποια σημεία που δείχνουν μια άλλη πιο μυστικιστική και θρησκευτική διάσταση στη μυστική διδασκαλία του Πλάτωνα. Για ένα τέτοιο απόσπασμα από το βιβλίο “Φαίδων” θα μιλήσουμε σε αυτό το άρθρο.
Είναι μια γενική εντύπωση ότι στην Πυθαγόρεια και Πλατωνική παράδοση, η μοίρα της ψυχής μετά τον θάνατο είναι δεδομένη και οριστική, ανάλογα με τις αμαρτίες που διέπραξε όσο βρισκόταν στο σώμα. Δεν είναι όμως έτσι.
Στην περιγραφή που έχουμε στον Φαίδωνα βλέπουμε καταρχήν ότι υπάρχουν 5 επίπεδα στη μεταθανάτια ζωή: (5 ποτάμια: Ωκεανός, Αχέροντας, Πυριφλεγέθων, Στύγιον, Κωκυτός). Οι ψυχές που κρίνονται ότι έχουν ζήσει μια μέση ζωή ανάμεσα σε αρετή και κακία μεταφέρονται στην Αχερουσία λίμνη και εκεί κατοικούν, καθαρίζουν σταδιακά από τα αδικήματά τους και απελευθερώνονται για να μετενσαρκωθούν πάλι.
Οι υπόλοιποι, που έκαναν βαριά αδικήματα, μέσα από τα ποτάμια, θα πέσουν στον Τάρταρο που είναι το κατώτερο επίπεδο, ένα είδος Κόλασης. Οι ψυχές με τα χειρότερα αδικήματα δεν θα βγουν από τον Τάρταρο. Για τις υπόλοιπες, λέει ο Πλάτωνας:
“Άλλες ψυχές όμως που έχουν προβεί σε μεγάλα αλλά θεραπεύσιμα αδικήματα, βγαίνουν κάθε χρόνο από τον Τάρταρο και μέσω των ποταμών φτάνουν κάθε χρόνο στην Αχερουσία λίμνη. Όταν τους μεταφέρουν και φτάσουν στη λίμνη Αχερουσία βγάζουν κραυγές και καλούν, άλλοι αυτούς που σκότωσαν, άλλοι αυτούς που πλήγωσαν. Τους καλούν, τους ικετεύουν και τους παρακαλούν να τους επιτραπεί να βγουν από τη λίμνη και να τους δεχτούν και πάλι πίσω. Εάν τους πείσουν βγαίνουν πάνω και οι συμφορές τους τελειώνουν, διαφορετικά μεταφέρονται πάλι στον Τάρταρο και από εκεί πίσω στα ποτάμια, συνεχίζουν να υποφέρουν και το μαρτύριο τους δεν σταματά πριν μεταπείσουν αυτούς που αδίκησαν. Αυτή την τιμωρία τους επέβαλαν οι δικαστές.”
Είναι ένα πολύ σημαντικό απόσπασμα όπου ο Πλάτωνας δείχνει ότι η μοίρα του θύματος δένεται κατά κάποιο τρόπο με τη μοίρα του θύτη. Δεν αρκεί η θεία δικαιοσύνη για να τιμωρηθεί η ψυχή. Η διάρκεια της τιμωρίας μιας ψυχής που έκανε αρκετά βαριά αδικήματα, δεν καθορίζεται από τον Θεό αλλά από τα παρελθόντα θύματα. Οι ψυχές των θυμάτων καλούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα να κρίνουν αν έχουν συγχωρέσει τους υπαίτιους της αδικίας που έχουν υποστεί. Αλλά και οι τιμωρημένες ψυχές έχουν την ευκαιρία κάθε τόσο να ζητήσουν λύτρωση και συγχώρεση από τα θύματά τους.
Αν και δεν φαίνεται ξεκάθαρα στη μυθολογική διήγηση του Πλάτωνα, φαίνεται σαν οι ψυχές των θυμάτων να παραμένουν και αυτές καρτερικά κάθε χρόνο στις όχθες της Αχερουσίας λίμνης για να δουν τους θύτες και δολοφόνους τους να έρχονται και να παρακαλούν για έλεος. Και το δίλημμα για αυτές τις ψυχές είναι αν θα μάθουν να συγχωρούν. Γιατί αν δεν συγχωρέσουν αυτούς από τους οποίους υπέστησαν κακό είναι και αυτές, κατά έναν τρόπο, “τιμωρημένες” από την ίδια την πικρία τους, να μένουν στην μεταθανάτια ζωή. Μπορεί να μη βασανίζονται όπως οι ένοχες ψυχές, αλλά η συνέπεια και για αυτές είναι να μένουν στάσιμες, σε εκείνη την κατάσταση και να μην εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για μια άλλη ενσάρκωση που θα τους δώσει νέες ευκαιρίες να γίνουν πιο ενάρετες.
Η τιμωρία για τις ακάθαρτες ψυχές είναι, υποχρεωτικά, να βασανίζονται περιοδικά στον Τάρταρο και να προσπαθούν να ζητήσουν έλεος κάθε χρόνο. Η τιμωρία για τις ψυχές των θυμάτων είναι, εθελοντικά, να μένουν καθηλωμένες στην πικρία τους και στη αδυναμία τους να συγχωρούν.
Ο Πλάτωνας είναι ένας “μάγος” της αλληγορίας. Δίνει, από τη μία, ένα συμβολικό περίγραμμα των ορφικών και πυθαγορικών αντιλήψεων για τη μεταθανάτια ζωή. Από την άλλη όμως δίνει και μια εικόνα από την εδώ ζωή, τη ζωή του δεσμού θύτη και θύματος μέσα στη δίνη της καθημερινότητας.
Με αυτή τη διήγηση ο Πλάτωνας δίνει τρία μηνύματα από το πιο σημαντικό ως το λιγότερο:
- Να μη αδικείς, επειδή θα τιμωρηθείς.
- Ακόμη κι αν αδικήσεις, πρέπει να μετανοήσεις και να ζητήσεις έλεος και συγχώρεση από τα θύματά σου
- Αν είσαι θύμα, πρέπει να μπορείς να μάθεις να συγχωρείς όταν κάτι τέτοιο σου ζητείται, επειδή αν δεν μάθεις να συγχωρείς, θα βρίσκεσαι κι εσύ με τη δική σου θέληση σε μια προσωπική και ψυχολογική κόλαση.
Πηγή: nea-acropoli.gr