Από αυτό προκύπτει ένα ερώτημα: αν είναι καλύτερο για τον ηγεμόνα να τον αγαπούν μάλλον παρά να τον φοβούνται ή το αντίθετο. Η απάντησή μου είναι η εξής: θα ήταν καλό για τον ηγεμόνα να τον αγαπούν και συγχρόνως να τον φοβούνται. Επειδή όμως είναι δύσκολο να συνυπάρχουν αγάπη και φόβος, είναι πολύ πιο ασφαλές για τον ηγεμόνα vα τον φοβούνται παρά να τον αγαπούν, όταν λείπει το ένα από τα δύο.
Για τους ανθρώπους μπορούμε να πούμε γενικά πως είναι αχάριστοι, ευμετάβλητοι, ψεύτες και υποκριτές, αποφεύγουν τους κινδύνους και αποζητούν το κέρδος. Κι όσο τους ευεργετείς, είναι δικοί σου, σου προσφέρουν το αίμα, τη ζωή, τα παιδιά τους (όπως ανέφερα πιο πάνω), όταν ο κίνδυνος είναι μακριά. Όταν όμως ο κίνδυνος πλησιάζει σε αρνούνται και εξεγείρονται Και ο ηγεμόνας που στηρίζεται αποκλειστικά στο λόγο τους, αν βρεθεί απροετοίμαστος τη στιγμή του κινδύνου, καταστρέφεται. Οι φιλίες που αποκτάς με υλικά ανταλλάγματα και όχι με την ικανότητα και το μεγαλείο της ψυχής σου εξαγοράζονται, αλλά στην πραγματικότητα δεν τις έχεις, και τη στιγμή της ανάγκης δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις. Οι άνθρωποι ευκολότερα βλάπτουν κάποιον που είναι αγαπητός παρά έναν που προκαλεί φόβο, επειδή η αγάπη βασίζεται σε έναν ηθικό δεσμό, ο οποίος, καθώς οι άνθρωποι είναι κακοί, διαλύεται κάθε φορά που έρχεται σε σύγκρουση με το συμφέρον τους, ενώ ο φόβος παραμένει σταθερός από τον τρόμο της τιμωρίας που δεν σε αφήνει ποτέ.
Παρ’ όλα αυτά, ο ηγεμόνας πρέπει να καταφέρει να τον φοβούνται με τέτοιον τρόπο, ώστε αν δεν μπορεί να κερδίσει την αγάπη των υπηκόων του, τουλάχιστον να αποφεύγει το μίσος, επειδή εύκολα μπορεί να συνδυαστεί ο φόβος με την απουσία μίσους. Κι αυτό θα συμβαίνει πάντα, αν ο ηγεμόνας απέχει από τα αγαθά των πολιτών, των υπηκόων του και από τις γυναίκες τους. Και αν πρέπει να σκοτώσει κάποιον, οφείλει να το κάνει όταν υπάρχει μια κατάλληλη δικαιολογία και ολοφάνερη αφορμή. Όμως, κυρίως, πρέπει να μην αγγίζει την περιουσία των άλλων, επειδή οι άνθρωποι ξεχνούν ευκολότερα τον θάνατο του πατέρα τους από την απώλεια της περιουσίας τους. Εξάλλου, οι λόγοι για να αφαιρέσεις το βιος κάποιου δεν λείπουν ποτέ και πάντα εκείνος που αρχίζει να ζει με αρπαγές βρίσκει λόγους για να κάνει δική του την περιουσία των άλλων.
No comments:
Post a Comment