Η εσωστρέφεια και η εξωστρέφεια θεωρούνται δύο από τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Γενικά θα λέγαμε ότι οι εσωστρεφείς ανήκουν στις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, ενώ οι εξωστρεφείς στον εξωτερικό κόσμο των δραστηριοτήτων και των ανθρώπων. Ας αναλύσουμε, όμως, τα πράγματα λίγο εκτενέστερα.
Επειδή δεν υπάρχει ένας ακριβής ορισμός, είναι προτιμότερο να προσδιορίσουμε τα δύο αυτά χαρακτηριστικά βάσει των διαφορών τους. Καταρχήν, οι εσωστρεφείς είναι αυτοί που ταράζονται περισσότερο και μην εκλάβετε αυτή την πρόταση από μεταφορική σκοπιά. Πράγματι, το νευρικό σύστημα των εσωστρεφών διεγείρεται ευκολότερα από αυτό των εξωστρεφών. Έτσι, πολλές ώρες σε ένα πάρτι με δυνατή μουσική, γέλια και ομιλίες πιθανώς θα προκαλέσουν σε έναν εσωστρεφή ένα ύψιστο σημείο έντασης, που θα τον οδηγήσει σε επιθυμία απομάκρυνσης, ενώ από δίπλα ο εξωστρεφής θα βρίσκεται απλώς “μέσα στα νερά του”, απολαμβάνοντας την φυσιολογική, γι’ αυτόν, ένταση. Γι’ αυτό, λοιπόν, και οι εξωστρεφείς είναι εκείνοι που προτιμούν κόσμο, μεγάλες παρέες και κοινωνικά δρώμενα, ενώ οι εσωστρεφείς με ένα ήσυχο δωμάτιο κι ένα καλό βιβλίο είναι ευτυχισμένοι.
Αλλά οι διαφορές τους δεν σταματούν εδώ. Οι εξωστρεφείς άνθρωποι στον τομέα της εργασίας τείνουν να λαμβάνουν γρήγορα αποφάσεις, βγάζουν εις πέρας πολλές ασχολίες ταυτόχρονα και σχεδόν λατρεύουν τα ρίσκα (εξίσου και τα τυχερά παιχνίδια). Η έξαψη που προκαλείται, όταν κυνηγούν υψηλόβαθμες θέσεις, χρήματα και κοινωνική καταξίωση, αποτελεί γι’ αυτούς απόλαυση. Αντίθετα, οι εσωστρεφείς εργάζονται με ηπιότερους τόνους. Προτιμούν να προχωρήσουν σε μιαν απόφαση ύστερα από καλή σκέψη κι εστιάζουν σε ένα πράγμα την φορά. Η καλή φήμη και οι υψηλές απολαβές δεν τους συγκινούν τόσο.
Και οι διαφορές συνεχίζονται… Οι εξωστρεφείς πιο συχνά θα είναι το κέφι της παρέας, θα μιλούν με άνεση και αυτοπεποίθηση, θα επιδίδονται σε καινούριες γνωριμίες. Από την άλλη, οι εσωστρεφείς θα μιλήσουν ύστερα από σκέψη, περιορίζοντας τον αυθορμητισμό. Εδώ που τα λέμε, η ομιλία ίσως να μην είναι το δυνατό τους σημείο, δεδομένου ότι οι εσωστρεφείς εκφράζονται καλύτερα όταν γράφουν παρά όταν συζητάνε. Παρόλα αυτά, απολαμβάνουν τις βαθυστόχαστες συζητήσεις, αν και η τυπική κουβέντα μπορεί και να τους κουράζει. Τέλος, ένα εξωστρεφές άτομο είναι πιο πιθανό να νιώσει φόβο απέναντι στην μοναξιά, ενώ ένα εσωστρεφές απέναντι σε μια κοινωνική σύγκρουση.
Ωστόσο, δεν είναι σωστό να καταλήξουμε στο αυθαίρετο συμπέρασμα πως οι εσωστρεφείς άνθρωποι είναι και οι ντροπαλοί άνθρωποι. Είναι διαφορετικό πράγμα ένας άνθρωπος να αποφεύγει την πολυκοσμία επειδή αισθάνεται ένταση (εσωστρέφεια) και διαφορετικό επειδή φοβάται την κοινωνική αποδοκιμασία (συστολή). Στην πραγματικότητα, ένας εξωστρεφής άνθρωπος μπορεί να είναι το ίδιο ντροπαλός με έναν εσωστρεφή. Απλώς σε πραγματικές συνθήκες, οι εσωστρεφείς έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να θεωρηθούν ντροπαλοί, επειδή “κάθονται ήσυχοι”, χωρίς όμως οι υπόλοιποι να γνωρίζουν τον αληθινό λόγο που μένουν ήσυχοι. Προτού καταλήξετε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι κάποιος είναι ντροπαλός, περιμένετε πρώτα να τον γνωρίσετε καλύτερα. Μπορεί απλώς να είναι εσωστρεφής…
Αλλά δεν είναι μόνον η συστολή. “Απόμακροι”, “ψυχροί”, “σπασίκλες”, «φυτά» και “ξενέρωτοι” είναι εξίσου πιθανές ταμπέλες για τους εσωστρεφείς. Εντούτοις, αυτά μάλλον συνιστούν μύθους. Καταρχάς, οι εσωστρεφείς είναι στην πλειοψηφία τους ευαίσθητοι άνθρωποι με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Δεν είναι ψυχροί ή απόμακροι, επειδή είναι ψυχροί η απόμακροι, αλλά επειδή περιμένουν τις κατάλληλες συνθήκες για να εκφραστούν, οι οποίες ίσως χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα ωσότου δημιουργηθούν. Όπως είπαμε, άλλωστε, οι εσωστρεφείς είναι αρκετά σκεπτόμενοι και δεν αντιδρούν αυθόρμητα. Επίσης, επειδή προτιμούν ήσυχες καταστάσεις, δεν σημαίνει πως δεν δύνανται να απολαύσουν έναν πάρτι, μια συναυλία ή γενικώς μια έντονη δραστηριότητα με πολλά άτομα.
Και με αυτή την τελευταία πρόταση περνάμε, πιστεύω, στο σημαντικότερο σημείο του άρθρου. “Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να προσδιοριστεί ως καθαρά εξωστρεφής ή καθαρά εσωστρεφής. Ένας τέτοιος άνθρωπος θα βρισκόταν σε άσυλο φρενοβλαβών”. Αυτό θέτει πολύ σωστά ο Καρλ Γιουνγκ κι αυτό θα αναλύσουμε εμείς, γιατί έχει την μέγιστη σημασία. Όπως, λοιπόν, ένας εσωστρεφής προτιμάει μία ταινία στο σπίτι μόνος του, αλλά μπορεί να διασκεδάσει και σε ένα πάρτι, το ίδιο ισχύει και για έναν εξωστρεφή αντιστρόφως. Κανείς δεν είπε ότι οι εξωστρεφείς δεν μπορούν να χαρούν μια ήσυχη μέρα στο σπίτι τους ή ότι δεν σκέφτονται βαθιά τα πράγματα, όπως και ότι οι εσωστρεφείς ότι δεν μπορούν να αναλάβουν ρίσκα και ηγετικές θέσεις εργασίας.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ποτέ δεν είναι απόλυτα, δηλαδή είσαι εσωστρεφής ή είσαι εξωστρεφής και τέλος. Στην πραγματικότητα, η εσωστρέφεια και η εξωστρέφεια είναι τα δύο άκρα ενός δίπολου και ο κάθε άνθρωπος τείνει προς το ένα ή το άλλο άκρο, δίχως αυτό να σημαίνει πως το αγγίζει απόλυτα και δεν μετακινείται. Με απλά λόγια, κάποιος δεν είναι εξωστρεφής, απλώς είναι περισσότερο εξωστρεφής και ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες προσαρμόζεται, δηλαδή κινείται επάνω στην κλίμακα. Ένας εσωστρεφής, λόγου χάρη, μπορεί να είναι περισσότερο εσωστρεφής όσον αφορά στην εργασία του, παρά στην παρέα του. Ένας εξωστρεφής, πάλι, μπορεί να είναι κοινωνικός και άνετος γενικά, αλλά να απεχθάνεται τα ρίσκα.
Σε περίπτωση, τώρα, που κάποιος αγγίζει υπερβολικά το ένα άκρο ή και παραμένει μονίμως εκεί, τότε δεν μιλάμε πια για χαρακτηριστικό προσωπικότητας, αλλά μάλλον για χαρακτηριστικό ψυχοπαθολογίας. Για παράδειγμα, η μανία στην διπολική διαταραχή μπορεί να θεωρηθεί ως μια υπερβολική εξωστρέφεια. Όμως, ο σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι να αναλύσει παθολογικές καταστάσεις, συνεπώς δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω.
Πάντως, ανεξάρτητα από την κλίση σας στην εξωστρέφεια και την εσωστρέφεια, ένα είναι σίγουρο: αποδεχτείτε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να οργανώσετε την ζωή σας σύμφωνα με τις ανάγκες του. Αναμφίβολα κάποιες φορές θα χρειαστεί να προσαρμοστούμε στα δεδομένα της εκάστοτε περίστασης, πιεζόμενοι ίσως. Εκείνες τις στιγμές, όμως, που έχουμε την δυνατότητα επιλογής, είναι καλό να ακούμε αυτό που μας προστάζει η προσωπικότητά μας. Αν, για παράδειγμα, κουράζεστε με τις μεγάλες παρέες, επιλέξτε μικρότερες. Αν το σπίτι σας σάς ηρεμεί, να το προτιμάτε συχνότερα. Εάν νιώθετε πλήξη με τις χαλαρές καταστάσεις, διαλέξτε πράγματα που θα σας τροφοδοτήσουν με ζωντάνια κι ένταση. Αν, πάλι, είστε το κέφι της παρέας, προσπαθήστε να διατηρήστε αυτή την θέση, από την στιγμή που σας ευχαριστεί. Κι αν κάποιες φορές αισθάνεστε την ανάγκη να ξεφύγετε λίγο από τα συνηθισμένα, είτε αυτά είναι «εξωστρεφή» είτε «εσωστρεφή», καλό θα ήταν να το κάνετε χωρίς δεύτερη σκέψη!
Βιβλιογραφία:
Cervone, D., & Pervin, L.A. (2008). ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. Gutenberg. Αθήνα, 2013.
Cain, S. Η δύναμη των εσωστρεφών σ’ έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει. Εκδόσεις: Key Books.
No comments:
Post a Comment